یکی از مهمترین عوامل شکست و پیروزی

در روایات ائمه طاهرین(ع) بهترین رفیق معرفی شدند که می‌توانند سعادت را برای انسان به‌ارمغان بیاورند. در مقابل توصیه‌هایی هم شده است که نباید با برخی افراد رفاقت کرد. در آیه۶ سوره زخرف آمده: «الْأَخِلاَّءُ یوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلاَّ الْمُتَّقِینَ؛ دوستان در آن روز دشمن یکدیگرند، مگر پرهیزگاران.» یعنی کسی که پرهیزکار نیست دشمن تو است چون بسیاری از گرفتاری‌هایی که در دنیا و آخرت برای تو به‌وجود آمده از این رفاقت سرچشمه می‌گیرد. البته بسیاری از اوقات انسان‌ها نمی‌فهمند که گرفتاری‌شان در دنیا از چیست؟ یعنی نمی‌دانند که که این رفاقت‌ها در حال ضربه زدن به او است. امیرالمؤمنین(ع) می‌فرمایند: «لا تَصحَبِ الشَّریرَ فَانَّ طَبعَک یسرِقُ مِن طَبعِهِ شَرّاً وَ انتَ لا تَعلَمُ؛ با شرور دوستی نکن، زیرا طبیعت تو، شرارت را از طبیعت او می دزدد، در حالی‌که نمی‌فهمی.(شرح نهج‏البلاغه، ابن ابى‌الحدید، ج۲۰، ص۲۷۲) دین اسلام در مورد دوستی و رفاقت توصیه‌های زیادی دارد، چه دوستانی که می‌توانند ما را به سعادت برسانند چه آنان‌که در شقاوت اثرگذار هستند.

رفیق انسان می‌تواند یک انسان باشد، همسر او باشد، کتابی که می‌‌خواند، تعلقاتی که دارد و حتی آنچه را که دوست می‌دارد. به هر تقدیر نباید کسی باشد که در آخرت مایه شرمساری انسان باشد به‌طوری که بگوید: «و روزی که شخص ظالم پشت دست حسرت به دندان گرفته و گوید: ای کاش من (در دنیا) با رسول حق راهی (برای دوستی و طاعت) پیش می‌گرفتم. اى واى، کاش فلانى را دوست [خود] نگرفته بودم.»(فرقان۲۷و۲۸)